لودر کاترپیلار 972 – معرفی جامع

لودر کاترپیلار 972 یکی از پرکاربردترین و متعادل‌ترین لودرهای سنگین در کلاس متوسط–بزرگ است که توسط شرکت آمریکایی Caterpillar تولید می‌شود. این دستگاه با توجه به ظرفیت، توان موتور و بازدهی بالا، در معادن، پروژه‌های راهسازی، کارگاه‌های عمرانی و صنایع معدنی نقش حیاتی ایفا می‌کند. طراحی این لودر به گونه‌ای است که بین قدرت و مصرف سوخت، تعادل مناسبی برقرار می‌کند و همین موضوع باعث شده است که در بسیاری از نقاط دنیا، به‌ویژه کشورهای در حال توسعه، محبوبیت زیادی داشته باشد.

موتور و توان خروجی

قلب تپنده لودر 972، موتور Cat C9.3B است که با حجم 9.3 لیتر طراحی شده و توان خروجی آن بر اساس استانداردهای مختلف بین 239 تا 256 کیلووات (حدود 326 تا 348 اسب بخار) در 1600 دور بر دقیقه متغیر است. این موتور علاوه بر قدرت بالا، گشتاور چشمگیری در دور پایین تولید می‌کند. در 1200 دور بر دقیقه، گشتاور موتور به بیش از 1780 نیوتن‌متر می‌رسد که برای بلند کردن بارهای سنگین و شروع حرکت با سطل پر، یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود.

موتور این لودر مطابق با استانداردهای آلایندگی Tier 3 آمریکا و Stage IIIA اروپا طراحی شده و در برخی بازارها با استانداردهای محلی نظیر MAR-1 برزیل نیز مطابقت دارد. قابلیت استفاده از سوخت‌های ترکیبی شامل تا 20 درصد بیودیزل (B20) نیز در آن در نظر گرفته شده و با مشورت نمایندگی‌های کاترپیلار حتی امکان استفاده از سوخت‌های سبزتر نظیر HVO و GTL نیز وجود دارد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود لودر 972 در عین قدرت، آلایندگی کمتری نسبت به نسل‌های قدیمی‌تر داشته باشد.

سیستم انتقال قدرت

لودر کاترپیلار 972 دارای گیربکس پاورشیفت اتوماتیک است که چهار دنده جلو و چهار دنده عقب دارد. این گیربکس با توجه به نیازهای کاری در معادن و راهسازی، محدوده سرعت متنوعی ارائه می‌دهد:

• جلو دنده 1: 6.7 کیلومتر بر ساعت
• جلو دنده 4: 39.5 کیلومتر بر ساعت
• عقب دنده 1: 7.3 کیلومتر بر ساعت
• عقب دنده 4: 39.5 کیلومتر بر ساعت

این محدوده سرعت باعث می‌شود که لودر در عملیات بارگیری سنگین با سرعت کم، و در جابه‌جایی‌های طولانی یا حمل بار سبک، با سرعت بالا کار کند. یکی از ویژگی‌های کلیدی گیربکس این دستگاه، هماهنگی عالی آن با موتور C9.3B است که باعث انتقال روان قدرت و کاهش فشار روی سیستم انتقال می‌شود.

وزن عملیاتی

وزن عملیاتی این دستگاه حدود 24,890 کیلوگرم است. این وزن شامل تمامی تجهیزات استاندارد مانند سطل عمومی 4.8 متر مکعب، راننده، سوخت و مایعات کاری می‌شود. وزن بالای لودر در کنار طراحی دقیق شاسی و مرکز ثقل مناسب، پایداری دستگاه را در هنگام بارگیری و کار در سطوح ناهموار تضمین می‌کند. همچنین سیستم تعلیق و توزیع وزن مناسب باعث می‌شود در هنگام کار با بار کامل، چسبندگی تایرها به سطح حفظ شود و لغزش کاهش یابد.

ظرفیت بارگیری و نیروهای کاری

لودر 972 قادر است در شرایط استاندارد، بار استاتیکی با وزن 16,297 کیلوگرم را در چرخش کامل 37 درجه تحمل کند. بدون در نظر گرفتن انعطاف تایرها، این عدد به بیش از 17,500 کیلوگرم می‌رسد. همچنین نیروی شکست یا Breakout Force این دستگاه برابر 196 کیلو نیوتن است که نشان‌دهنده قدرت بالای جک‌های هیدرولیکی برای نفوذ در توده‌های سخت مصالح و بارگیری سریع می‌باشد.

این ظرفیت‌ها باعث می‌شود که لودر کاترپیلار 972 در رده متوسط–سنگین قرار گیرد و به راحتی بتواند با کامیون‌های معدنی 30 تا 50 تنی همکار کند.

سیستم هیدرولیک

لودر کاترپیلار 972 از یک سیستم هیدرولیک قدرتمند با پمپ با دبی 373 لیتر در دقیقه و فشار کاری 310 بار بهره می‌برد. این سیستم وظیفه کنترل جک‌های بازو و سطل را بر عهده دارد و به گونه‌ای طراحی شده که حرکات نرم، دقیق و سریع فراهم شود.

زمان چرخه کامل هیدرولیکی (بلند کردن، تخلیه و پایین آوردن سطل) در حدود 10 تا 10.7 ثانیه است که عدد بسیار مناسبی برای لودری در این کلاس به شمار می‌آید. سرعت بالای چرخه هیدرولیک باعث افزایش بهره‌وری دستگاه و کاهش زمان بارگیری کامیون‌ها می‌شود.

ابعاد و طراحی بدنه

طراحی لودر 972 به گونه‌ای است که بین پایداری و قدرت مانور تعادل برقرار می‌کند. طول کلی دستگاه بدون سطل حدود 7.7 متر (در نسخه استاندارد) و تا 8.06 متر در نسخه High Lift است. ارتفاع تا بالای کابین حدود 3.58 متر و عرض دستگاه روی لاستیک‌ها حدود 3.01 متر است. این ابعاد امکان استفاده از دستگاه را در پروژه‌های مختلف، از معادن متوسط گرفته تا کارخانه‌های فرآوری مواد، فراهم می‌کند.

ارتفاع مفصل پین در بیشترین بالا‌بردن حدود 4.46 متر (نسخه استاندارد) و در نسخه High Lift حدود 4.8 متر است. این ویژگی به اپراتور اجازه می‌دهد تا بارگیری کامیون‌های بدنه بلند را نیز به راحتی انجام دهد.

کابین و راحتی اپراتور

یکی از نقاط قوت لودرهای کاترپیلار همیشه طراحی کابین و راحتی اپراتور بوده است. در لودر 972، کابین با استاندارد ROPS و FOPS محافظت می‌شود و عایق‌بندی مناسبی در برابر صدا دارد. میزان صدای شنیده‌شده در داخل کابین حدود 69 تا 72 دسی‌بل است که برای دستگاهی در این اندازه، سطح قابل قبولی به حساب می‌آید.

صندلی اپراتور قابلیت تنظیم کامل دارد و فرمان به صورت ارگونومیک طراحی شده است. نمایشگر دیجیتال مرکزی اطلاعاتی همچون سرعت، دور موتور، فشار هیدرولیک و وضعیت سرویس‌ها را نشان می‌دهد. سیستم تهویه مطبوع نیز با گاز R134a کار می‌کند و حجم 1.6 کیلوگرم از این گاز را در خود جای داده است. این سیستم می‌تواند شرایط کاری راحتی حتی در محیط‌های بسیار گرم یا سرد فراهم کند.

مصرف سوخت و ظرفیت مخازن

این دستگاه دارای مخزن سوخت با ظرفیت 303 لیتر است که با توجه به مصرف ویژه موتور، امکان چندین ساعت کار مداوم را بدون نیاز به سوخت‌گیری مجدد فراهم می‌کند. همچنین مخزن DEF با ظرفیت 26 لیتر، مخزن هیدرولیک 114 لیتر و سیستم خنک‌کننده با حجم 66 لیتر از دیگر اجزای آن هستند. این حجم‌های بزرگ باعث می‌شود که دستگاه برای کار در شیفت‌های طولانی آماده باشد و نیاز کمتری به توقف برای سرویس داشته باشد.

ایمنی و دوام

لودر کاترپیلار 972 با در نظر گرفتن نکات ایمنی طراحی شده است. سیستم ترمز قدرتمند، پایداری در بارگیری سنگین، و کابین ایزوله‌شده از جمله ویژگی‌هایی هستند که ایمنی اپراتور و سایر افراد حاضر در محل را تضمین می‌کنند. علاوه بر این، استفاده از مواد مقاوم در شاسی، بازوها و اتصالات، عمر کاری بالایی برای دستگاه به ارمغان آورده است.

سیستم‌های الکترونیکی نظیر Cat Product Link نیز امکان ردیابی و مانیتورینگ عملکرد دستگاه را برای مدیران ناوگان فراهم می‌کند. این ویژگی‌ها سبب می‌شود که بهره‌وری افزایش یافته و هزینه‌های تعمیر و نگهداری کاهش یابد.

کاربردهای اصلی لودر کاترپیلار 972

معادن و صنایع معدنی

یکی از مهم‌ترین حوزه‌های استفاده از لودر 972، معادن روباز و واحدهای فرآوری مواد معدنی است. این دستگاه با توانایی بارگیری بالا و قدرت نفوذ در توده‌های سنگی، می‌تواند به راحتی کامیون‌های معدنی 30 تا 50 تنی را در زمان کوتاه پر کند. نیروی شکست 196 کیلو نیوتن و ارتفاع بالابری سطل در حدود 4.5 متر، امکان بارگیری سریع مواد خام نظیر سنگ آهک، شن، ماسه، زغال‌سنگ و سنگ‌آهن را فراهم می‌کند.

پروژه‌های راه‌سازی

در پروژه‌های عمرانی و راه‌سازی، لودر کاترپیلار 972 نقش کلیدی دارد. جابه‌جایی حجم‌های زیاد خاک، بارگیری کامیون‌های کمپرسی و کمک در ساخت خاکریزها از وظایف این دستگاه است. سرعت بالای انتقال قدرت و دنده‌های مختلف، باعث می‌شود که دستگاه بتواند هم در بارگیری سنگین با دنده‌های پایین و هم در حمل سریع مصالح در مسافت‌های کوتاه با دنده‌های بالاتر کار کند.

صنایع ساختمانی و شهری

اگرچه در پروژه‌های ساختمانی کوچک از لودرهای کوچک‌تر استفاده می‌شود، اما در پروژه‌های بزرگ شهری مانند ساخت فرودگاه، مجتمع‌های صنعتی و بندری، لودر 972 حضور پررنگی دارد. قابلیت بارگیری سریع مصالح و تخلیه در ارتفاع بالا، این لودر را به یک انتخاب مناسب در این نوع پروژه‌ها تبدیل کرده است.

صنایع فولاد و سیمان

کارخانه‌های سیمان و فولاد از جمله مصرف‌کنندگان اصلی لودرهای متوسط و بزرگ هستند. لودر 972 با توان بالا و سیستم هیدرولیک قدرتمند، توانایی جابه‌جایی سنگ آهک، کلینکر و سرباره‌های صنعتی را دارد. این موضوع بهره‌وری واحدهای صنعتی را بالا می‌برد و هزینه‌های حمل‌ونقل داخلی را کاهش می‌دهد.

مقایسه لودر کاترپیلار 972 با مدل 988

توان موتور

لودر کاترپیلار 972 مجهز به موتور C9.3B با توان حدود 348 اسب بخار است، در حالی که لودر 988 از موتور C18 با توان حدود 541 تا 580 اسب بخار استفاده می‌کند. بنابراین لودر 988 در کلاس توان بالاتر قرار می‌گیرد و برای معادن بزرگ‌تر و بارگیری کامیون‌های سنگین‌تر طراحی شده است.

وزن عملیاتی

وزن عملیاتی لودر 972 حدود 24.8 تن است، اما لودر 988 وزنی در حدود 51 تن دارد. این تفاوت وزن به طور مستقیم روی ظرفیت بارگیری و پایداری دستگاه در بارهای بزرگ‌تر تأثیر می‌گذارد.

ظرفیت بارگیری

سطل استاندارد لودر 972 حدود 4.8 متر مکعب است، در حالی که لودر 988 سطل‌هایی با ظرفیت 6.4 تا 7.6 متر مکعب دارد. در نتیجه 988 می‌تواند در هر چرخه بار بیشتری جابه‌جا کند و برای کار با کامیون‌های 60 تا 100 تنی مناسب است.

ابعاد

لودر 988 بزرگ‌تر و حجیم‌تر است. ارتفاع پین مفصل در لودر 988 بیش از 5.4 متر است، در حالی که این عدد برای لودر 972 حدود 4.5 متر است. این تفاوت باعث می‌شود که 988 بتواند کامیون‌های بدنه بلندتر را بارگیری کند.

نتیجه مقایسه

لودر کاترپیلار 972 برای معادن متوسط و پروژه‌های راه‌سازی و صنعتی طراحی شده است، در حالی که لودر 988 دستگاهی برای معادن بزرگ و کارهای فوق سنگین محسوب می‌شود. انتخاب بین این دو مدل بستگی به نوع پروژه، حجم بارگیری و بودجه دارد.

قیمت تقریبی و سال تولید

سال تولید

مدل‌های جدید لودر کاترپیلار 972 از سری K و M در دهه اخیر (2010 به بعد) وارد بازار شدند و آخرین نسل آن‌ها مربوط به سال‌های 2017 تا 2024 است. نسخه‌های به‌روز این لودر با سیستم‌های الکترونیکی پیشرفته و بهینه‌سازی آلایندگی عرضه می‌شوند.

قیمت تقریبی

قیمت یک لودر نو کاترپیلار 972 بسته به سال تولید، تجهیزات جانبی و محل خرید، بین 350,000 تا 500,000 دلار متغیر است. در بازار ماشین‌آلات دست دوم، قیمت نمونه‌های کارکرده این لودر بر اساس ساعت کارکرد و وضعیت فنی، بین 120,000 تا 250,000 دلار در نوسان است.

این قیمت‌ها بسته به شرایط بازار جهانی ماشین‌آلات سنگین و نرخ ارز ممکن است تغییرات قابل توجهی داشته باشد.

مزایا و معایب لودر کاترپیلار 972

مزایا

1. توان موتور بالا و گشتاور عالی در دور پایین.
2. بهره‌وری مناسب با مصرف سوخت قابل قبول.
3. کابین راحت و ایمن با صدای کم برای اپراتور.
4. سیستم هیدرولیک سریع و دقیق با چرخه کوتاه.
5. انعطاف‌پذیری بالا برای کار در معادن متوسط، پروژه‌های راه‌سازی و صنایع مختلف.
6. پشتیبانی جهانی کاترپیلار و دسترسی آسان به قطعات یدکی.

معایب

1. قیمت اولیه بالا نسبت به برخی برندهای آسیایی.
2. هزینه نگهداری و قطعات اصلی گران‌تر است.
3. برای پروژه‌های بسیار بزرگ، ظرفیت آن محدودتر از مدل‌های بالاتر مانند 988 یا 992 است.

جمع‌بندی و تحلیل نهایی

لودر کاترپیلار 972 یک دستگاه چندمنظوره و قدرتمند است که با توان موتور 348 اسب بخار، وزن عملیاتی حدود 25 تن و سطل 4.8 متر مکعبی، در رده لودرهای متوسط–سنگین قرار می‌گیرد. طراحی دقیق موتور، گیربکس و سیستم هیدرولیک باعث می‌شود که این دستگاه در انواع پروژه‌ها از معادن تا راه‌سازی عملکردی عالی داشته باشد.

در مقایسه با مدل 988، لودر 972 کوچکتر و اقتصادی‌تر است و برای پروژه‌هایی که نیاز به بارگیری فوق‌سنگین ندارند، انتخابی به‌صرفه‌تر خواهد بود. قیمت تقریبی این لودر در بازار جهانی بین 350 تا 500 هزار دلار برای مدل نو و حدود 120 تا 250 هزار دلار برای مدل کارکرده است.

با در نظر گرفتن بهره‌وری، دوام و خدمات پس از فروش کاترپیلار، لودر 972 یکی از بهترین انتخاب‌ها در کلاس خود به شمار می‌رود و همچنان در بسیاری از کشورهای دنیا به عنوان ستون اصلی ناوگان عمرانی و معدنی استفاده می‌شود.