دامپتراک کاترپیلار 793F

دامپتراک کاترپیلار 793F – شرکت کاترپیلار (Caterpillar Inc.) یکی از پیشگامان جهانی در تولید تجهیزات سنگین معدنی و راه‌سازی است. از میان محصولات این شرکت، دامپتراک‌های معدنی سنگین جایگاه ویژه‌ای دارند، زیرا ستون اصلی عملیات حمل‌ونقل در معادن روباز محسوب می‌شوند. یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین مدل‌های این دسته، سری 793 است که در چندین نسل عرضه شده است. پس از مدل موفق 793D، کاترپیلار نسخه 793F را معرفی کرد که بهبودهای زیادی در زمینه قدرت موتور، سیستم‌های کنترلی، ایمنی، و بهره‌وری ارائه می‌دهد.

سال تولید و معرفی تاریخی

مدل 793F برای نخستین بار در سال 2006 میلادی معرفی شد و به عنوان جایگزین نسل 793D وارد بازار گردید. در زمان معرفی، این مدل یکی از پیشرفته‌ترین کامیون‌های معدنی دنیا به شمار می‌رفت. 793F به گونه‌ای طراحی شده که نه‌تنها ظرفیت بارگیری و سرعت بیشتری نسبت به مدل قبل داشته باشد، بلکه بتواند با استانداردهای زیست‌محیطی جدید مانند EPA Tier 4 Final و EU Stage V نیز سازگار باشد. این ویژگی باعث شد تا شرکت‌های معدنی بزرگ به سرعت به سمت استفاده از 793F روی بیاورند.

موتور و سیستم قدرت

قلب این دامپتراک موتور Cat C175-16 است که یک موتور 16 سیلندر Vشکل با توربوشارژر می‌باشد. این موتور دارای قطر سیلندر 175 میلی‌متر و کورس پیستون 220 میلی‌متر است و حجم جابجایی آن به 85 لیتر می‌رسد. توان ناخالص موتور حدود 1976 کیلووات و توان خالص آن 1848 کیلووات (معادل حدود 2478 اسب بخار) است. این میزان قدرت باعث می‌شود که دستگاه بتواند بارهای سنگین را با سرعت بالا در مسیرهای معدنی حمل کند.

سرعت اسمی موتور 1750 دور بر دقیقه است که با سیستم انتقال قدرت هماهنگ می‌شود. جعبه‌دنده این دامپتراک دارای شش دنده جلو و یک دنده عقب است. سرعت نهایی دستگاه در حالت بارگیری کامل به 60 کیلومتر بر ساعت می‌رسد که برای ماشینی با وزن بیش از 386 تُن، رقم چشمگیری محسوب می‌شود.

وزن و ظرفیت بار

وزن خالص شاسی این دستگاه 123,575 کیلوگرم و وزن بدنه حدود 30,700 کیلوگرم است. وزن کلی دستگاه با تجهیزات و سوخت حدود 386,000 کیلوگرم می‌باشد. ظرفیت بار نامی این دامپتراک 231 تُن است که باعث می‌شود در رده کامیون‌های معدنی فوق‌سنگین قرار گیرد.

بدنه دستگاه بسته به نوع طراحی، ظرفیت متفاوتی دارد. در حالت استاندارد، حجم بار در حالت Struck بین 112 تا 151 متر مکعب و در حالت Heaped (پرشده SAE 2:1) بین 162 تا 191 متر مکعب است. این ارقام نشان می‌دهد که 793F قادر است حجم بالایی از مواد معدنی مانند سنگ‌آهن یا زغال‌سنگ را در هر بار حمل جابه‌جا کند.

سیستم تعلیق

793F از سیستم تعلیق هیدرولیکی-نیتروژنی استفاده می‌کند. این سیستم شامل سیلندرهای روغن/گاز مستقل است که در محور جلو و عقب نصب می‌شوند. کورس حرکتی جک‌های جلو 130.5 میلی‌متر و در عقب 105.5 میلی‌متر است. محور عقب قابلیت نوسان ±4.9 درجه دارد تا تعادل دستگاه در مسیرهای ناهموار حفظ شود. این نوع سیستم تعلیق باعث افزایش طول عمر شاسی و کاهش لرزش در کابین می‌شود.

سیستم ترمز

سیستم ترمز این دامپتراک از نوع چهارگوشه دیسکی خیس (Wet Disc) است که در روغن کار می‌کنند و به‌صورت هیدرولیکی عمل می‌نمایند. سطح تماس ترمز در جلو 89,817 سانتی‌متر مربع و در عقب 34,500 سانتی‌متر مربع است. این سیستم علاوه بر کارایی بالا، عمر طولانی‌تری دارد. ترمز دستی (پارکینگ) نیز از نوع چند دیسکی فنردار است. همچنین سیستم ترمز بار (Load Brake) برای استفاده در سراشیبی تعبیه شده است.

سیستم بارگیری و تخلیه

بدنه بارگیری دستگاه توسط دو جک هیدرولیکی دو مرحله‌ای با سوپاپ ایمنی بالا و پایین می‌شود. سرعت بالا آمدن بدنه در حالت موتور روی دور بالا حدود 19 ثانیه و پایین آمدن آن در حالت شناور حدود 20 ثانیه است. در حالت پایین آمدن با قدرت، این زمان به 17.5 ثانیه کاهش می‌یابد. این سرعت بالا باعث کاهش زمان چرخه حمل و افزایش بهره‌وری در معدن می‌شود.

کابین و راحتی اپراتور

کابین دامپتراک 793F با استانداردهای ROPS و FOPS طراحی شده است تا از اپراتور در برابر واژگونی و سقوط اجسام محافظت کند. سیستم تهویه مطبوع کابین دارای ظرفیت سرمایش 24,300 Btu/hr و سیستم گرمایش 38,900 Btu/hr است که امکان کار در دمای محیطی از -30 تا +50 درجه سانتی‌گراد را فراهم می‌کند. سطح صدای کابین حدود 76 دسی‌بل است که مطابق استاندارد ISO 6394 و ISO 6396 تست شده است.

ابعاد و اندازه‌ها

این دامپتراک عظیم طولی برابر با بیش از 13.5 متر و عرضی در حدود 8.6 متر دارد. ارتفاع دستگاه تا سقف کابین بیش از 6 متر است. قطر دایره گردش دستگاه حدود 28.42 متر است که برای ماشینی با این ابعاد مناسب به نظر می‌رسد. زاویه فرمان‌گیری نیز 36 درجه است که امکان مانور بهتر را فراهم می‌سازد.

تایر و رینگ‌ها

تایر استاندارد دستگاه 40.00R57 است که جزو بزرگ‌ترین تایرهای صنعتی جهان به شمار می‌رود. رینگ‌ها نیز در دو سایز 29 اینچ و 32 اینچ عرضه می‌شوند. همچنین امکان سفارش رینگ‌های تعویض سریع (Quick Change Rims) و ایستگاه‌های چرخ با طول عمر بالا وجود دارد.

سیستم‌های سوخت و سرویس

ظرفیت باک سوخت استاندارد دستگاه 2839 لیتر است و امکان سفارش مخزن بزرگ‌تر با ظرفیت 4922 لیتر نیز وجود دارد. در نسخه‌های مجهز به موتور Tier 4 Final، مخزن DEF (مایع کاهنده آلاینده‌ها) با ظرفیت 234 لیتر نیز اضافه می‌شود. ظرفیت سیستم خنک‌کننده موتور 1074 لیتر، کارتر روغن موتور 312 لیتر، و سیستم ترمز و بالابر حدود 1315 لیتر است.

صدا و ایمنی

طبق استانداردهای ISO، سطح صدای محیطی این دستگاه حدود 76 دسی‌بل است. اپراتورها در صورت استفاده از کابین باز یا محیط‌های پر سر و صدا ممکن است به تجهیزات حفاظتی شنوایی نیاز داشته باشند. طراحی کابین و سیستم‌های ایمنی به گونه‌ای است که اپراتور در برابر خطرات احتمالی معدن محافظت شود.

مزایا و نقاط قوت

• موتور قدرتمند با توان نزدیک به 2000 کیلووات
• ظرفیت بارگیری بالا (231 تُن)
• سرعت حرکت بیشتر از مدل‌های قبلی (60 کیلومتر بر ساعت)
• سیستم تعلیق و ترمز پیشرفته و ایمن
• کابین مجهز به سیستم تهویه مناسب برای شرایط سخت
• مصرف سوخت بهینه‌تر در نسخه‌های Tier 4 Final

نقاط ضعف و محدودیت‌ها

• هزینه خرید بسیار بالا
• ابعاد بزرگ که نیازمند مسیرهای ویژه در معادن است
• نیاز به سرویس و نگهداری تخصصی و پرهزینه
• مصرف بالای سوخت در نسخه‌های قدیمی‌تر بدون سیستم کاهش آلایندگی

حدود قیمت و ارزش اقتصادی

قیمت دامپتراک کاترپیلار 793F بسته به سال ساخت و امکانات سفارشی آن متفاوت است. در زمان عرضه اولیه، قیمت این دستگاه در بازار جهانی بین 4 تا 5 میلیون دلار آمریکا بود. امروزه بسته به سال تولید و شرایط دستگاه، قیمت آن در بازار دست دوم بین 1 تا 3 میلیون دلار متغیر است. اولین سری این مدل در سال 2006 تولید شد و تا امروز همچنان در خط تولید و ارتقا قرار دارد.

مقایسه با دامپتراک 793D

مدل 793F در واقع نسخه ارتقاءیافته‌ای از 793D است. مهم‌ترین تفاوت آن‌ها در موتور است: موتور 793D مدل 3516B با حجم 78 لیتر و توان خالص 1694 کیلووات است، در حالی که 793F دارای موتور C175-16 با حجم 85 لیتر و توان خالص 1848 کیلووات است. ظرفیت بار 793F نیز کمی بالاتر است (231 تُن در مقابل حدود 218 تُن در 793D). همچنین سرعت نهایی 793F به 60 کیلومتر بر ساعت می‌رسد، در حالی که 793D حداکثر 54.3 کیلومتر بر ساعت سرعت دارد. از نظر استانداردهای زیست‌محیطی، 793F می‌تواند با استانداردهای Tier 4 Final و Stage V کار کند، اما 793D فقط در سطح Tier 1 عرضه شد. به طور کلی، 793F نسبت به 793D دستگاهی مدرن‌تر، قدرتمندتر و سازگارتر با الزامات زیست‌محیطی است.

جمع‌بندی

دامپتراک کاترپیلار 793F یکی از پرقدرت‌ترین و پرکاربردترین کامیون‌های معدنی در جهان است. این دستگاه با موتور عظیم 16 سیلندر، ظرفیت بار بالا، سرعت مناسب، و ایمنی بالا توانسته جایگاه ویژه‌ای در معادن روباز پیدا کند. هرچند هزینه خرید و نگهداری آن بسیار بالاست، اما به دلیل بهره‌وری بالا و عمر طولانی، همچنان یکی از گزینه‌های اصلی شرکت‌های معدنی محسوب می‌شود.